ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਡੈਮ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਅਸਾਧਾਰਨ ਬਾਰਿਸ਼: ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਦਾਅਵਾ

 ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅੱਜ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਖੜਾ ਅਤੇ ਪੌਂਗ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਕੈਚਮੈਂਟ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਡੈਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਅਸਧਾਰਨ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੋਇਆ।

ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਦੁਹਰਾਇਆ ਕਿ ਡੈਮਾਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਾਰੇ ਹੜ੍ਹ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਡੈਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵਹਾਅ:

ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ, ਰਾਜ ਭੂਸ਼ਣ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2025 ਦੌਰਾਨ ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਵਿੱਚ 349,522 ਕਿਊਸਿਕ ਅਤੇ ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਵਿੱਚ 190,603 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਅ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਅਸਧਾਰਨ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮ ਵਕਰ (Rule Curve), ਡੈਮ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਅਤੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸੀਮਤ ਵਹਾਅ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ।

ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸਾਰੇ ਫੈਸਲੇ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਕੇਂਦਰੀ ਜਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭਾਖੜਾ ਬਿਆਸ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਬੋਰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੂਚਨਾ:

ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮਾਨਸੂਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਖੜਾ ਅਤੇ ਪੌਂਗ ਦੋਵਾਂ ਡੈਮਾਂ ਵਿੱਚ ਢੁਕਵਾਂ ਬਫਰ ਸਟੋਰੇਜ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਔਸਤ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੀ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੈਮਾਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 24 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਦੇ ਸਵਾਲ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ:

ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਬੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਡਰੇਨੇਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਡੈਮ ਸੇਫਟੀ ਐਕਟ, 2021 ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਹਰ ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਡੇਟਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਜ਼ੋਨਿੰਗ ਬਾਰੇ ਤਕਨੀਕੀ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵੀ ਭੇਜੇ ਗਏ ਹਨ।